Nieopodal katowickiej Strefy Kultury, w samym centrum dzielnicy Bogucice przy bazylice, powstaje poświęcone legendarnemu zdobywcy szczytów Jerzemu Kukuczce Centrum Himalaizmu jego imienia. Ten nowy punkt kultury w Katowicach ma łączyć funkcję muzeum, edukacji i rekreacji górskiej.
Centrum Himalaizmu im. Jerzego Kukuczki w Katowicach budowane jest przede wszystkim z myślą o upamiętnieniu najwybitniejszego polskiego himalaisty urodzonego w Katowicach, z rodziny Górali Śląskich. Katowickie władze zapowiadają, że nowy kompleks „ma upamiętniać wybitnego himalaistę Jerzego Kukuczkę, a z drugiej strony stać się miejscem spotkań miłośników gór”. To miejsce ma nie tylko honorować legendę gór, ale też integrować lokalną społeczność górską i pełnić funkcje edukacyjne, inspirując kolejne pokolenia do stawiania sobie ambitnych celów. Podkreśla się, że centrum może stanowić unikalny punkt na mapie kulturalnej i turystycznej Polski, przyciągający zainteresowanych himalaizmem turystów z kraju i zagranicy.
Koncepcja Centrum powstała w konkursie architektonicznym w 2021 roku. Zwyciężyła propozycja KUMstudio z Krakowa. Projekt pokonał kilkanaście innych prac i otrzymał nagrodę 100 tys. zł oraz zaproszenie do dalszych prac. Projektanci zaproponowali bryłę nawiązującą do krajobrazu górskiego – z imitacjami półek skalnych i nawisów, elewacją z nawiązującej do śląskiej zabudowy cegły klinkierowej w nieregularnych fakturach, a nawet zielenią – “górskimi ogrodami” wbudowanymi w część elewacji.
Kim był Jerzy Kukuczka
Jerzy Kukuczka urodził się w Katowicach w 1948 roku w rodzinie pochodzącej z górskiej Istebny na Śląsku Cieszyńskim. Kukuczka uznawany jest za jednego z najwybitniejszych himalaistów w światowej historii. W ciągu zaledwie ośmiu lat (1979–1987) zdobył wszystkie czternaście ośmiotysięczników Himalajów i Karakorum, stając się pierwszym Polakiem i drugim człowiekiem na świecie, który skompletował Koronę Himalajów i Karakorum. Dokonywał tego często bez dodatkowego tlenu, co czyniło jego wyczyny jeszcze bardziej imponującymi.
Kukuczka wytyczył też 11 nowych dróg na najwyższe góry świata – w 1980 r. zdobył Mount Everest nietypową trasą, rok później samotnie poprowadził nową drogę na Makalu, a w 1983 r. zdobył Gaszerbrumy I i II innymi niż dotychczas ścieżkami. Był pionierem zimowych wejść – m.in. jako pierwszy człowiek zdobył Dhaulagiri (1985), Kanchenjungę (1986) i Annapurnę (1987) w zimowych warunkach.
Kukuczka zginął tragicznie 24 października 1989 r. na Lhotse podczas próby zdobycia niezdobytej jeszcze ściany południowej. Pomimo młodej śmierci jego rekordy i postawa do dziś inspirują polskie i światowe środowisko wysokogórskie.
Jakie funkcje zaplanowano w nowej atrakcji Katowic
Centrum Himalaizmu połączy w sobie funkcje muzealne, edukacyjne i sportowo-rekreacyjne. W części poświęconej Jerzemu Kukuczce znajdą się interaktywne ekspozycje z czterema salami tematycznymi: będzie tam historia eksploracji Himalajów i Karakorum, opowieści o pierwszych wejściach na ośmiotysięczniki (m.in. Korona Himalajów i Karakorum), a także oddzielna sekcja prezentująca udział kobiet w polskim himalaizmie (z pamiątkami po Wandzie Rutkiewicz, Annie Czerwińskiej, Krystynie Palmowskiej, Kinga Baranowskiej czy Ewie Panejko-Pankiewicz).
Integralną częścią ekspozycji stanie się autentyczne mieszkanie Jerzego Kukuczki – odwiedzający zobaczą je tak, jak było urządzone za życia himalaisty. Zwiedzający poznają dzięki temu prywatne i sportowe życie Kukuczki oraz historię polskich wypraw wysokogórskich. Dodatkową atrakcją ma być część wystawy ze specjalną grotą śnieżną, umożliwiającą poczuć warunki panujące na dużych wysokościach. Centrum przygotuje też bogaty program warsztatów, spotkań i pokazów filmów o tematyce górskiej, skierowany przede wszystkim do młodzieży i szeroko pojętego środowiska edukacyjnego.
Obok funkcji wystawienniczo-muzealnych nowy kompleks pomieści strefę aktywności fizycznej oraz sale spotkań. Zaplanowano profesjonalną ściankę wspinaczkową dostępną dla osób o różnych poziomach zaawansowania, co pozwoli na rozwijanie pasji wspinaczkowej przez cały rok. W obiekcie znajdzie się również duża sala audytoryjna – ma ona służyć jako kino górskie i miejsce prelekcji, gdzie będą odbywać się spotkania z alpinistami, pokazy filmów dokumentalnych oraz szkolenia.
W przestrzeni Centrum przewidziano też niewielką kawiarnię i sklep z pamiątkami. Część przestrzeni (ścianka wspinaczkowa, sala audytoryjna) będzie udostępniana mieszkańcom również poza godzinami pracy wystaw, co ma sprzyjać integracji lokalnej społeczności górskiej oraz promować aktywny wypoczynek.
Rozpoczęcie budowy Centrum Himalaizmu
Budowa Centrum Himalaizmu rozpoczęła się symbolicznie 20 stycznia 2025 roku wraz z uroczystym wbiciem pierwszej łopaty. Kompleks powstaje w dzielnicy Bogucice, u zbiegu ulic Katowickiej i Markiefki – dokładnie tam, gdzie mieszkał i wychowywał się Jerzy Kukuczka. Inwestycję o łącznej wartości około 75,8 mln zł realizuje spółka Katowickie Inwestycje S.A.
Uroczystość rozpoczęcia budowy zgromadziła także żonę Jerzego Kukuczki, Cecylię, i himalaistów z pokolenia legendarnej „Złotej Czwórki” (m.in. Krzysztofa Wielickiego). Wielicki podkreślił, że funkcja muzealna będzie ważna, ale kluczowe jest oddziaływanie motywacyjne: dzięki prezentowanym postaciom (od Kukuczki po Wanda Rutkiewicz) młodzież ma uwierzyć we własne możliwości. Krzysztof Wielicki dodał, że centrum ma inspirować, „dawać młodym ludziom wiarę, że mogą coś osiągnąć”.
- Jerzy Kukuczka wraz ze swoimi przyjaciółmi zdobywał najwyższe szczyty gór, zarażał swoją pasją kolejne pokolenia (…) Będzie to miejsce poświęcone ludziom gór i ich osiągnięciom, a także miejsce integracji i spotkań – powiedział prezydent Katowic Marcin Krupa podczas wbicia pierwszej łopaty. Jego zdaniem centrum ma przede wszystkim inspirować młodych ludzi do odwagi i wytrwałości: – młodym ludziom trzeba pokazać, że w życiu trzeba mieć odwagę, stawiać sobie wyzwania, realizować cele. Miejsce inspirujące, dające wiarę, że można coś osiągnąć – podkreślił Krupa.
Obecnie na placu budowy trwają już prace przygotowawcze - wykonawcy rozbierają stare elementy wnętrz i wzmacniają konstrukcje w adaptowanych na część Centrum istniejących budynkach, a niebawem ruszą roboty ziemne pod fundamenty nowoczesnego łącznika między nimi. Według harmonogramu budowa ma potrwać około 22 miesiące, a potem zaplanowany jest czas na aranżację wystaw. Budowa ma zakończyć się z końcem 2026 roku, dzięki czemu obiekt powinien zacząć działać na przełomie 2026 i 2027 roku.
Katowice czekają na nową placówkę kultury
Nowe Centrum Himalaizmu ma wzmocnić wizerunek Katowic jako miejsca otwartego na pasję i przygodę. Już sama lokalizacja – tuż obok rodzinnego domu Kukuczki – podkreśla związek miasta z tradycją himalaizmu. Władze miasta liczą, że placówka stanie się ważnym magnesem turystycznym Katowic, przyciągającym amatorów górskich wypraw z Polski i zza granicy oraz edukacyjną atrakcją dla młodzieży.
Projekt zakłada, że centrum będzie pełniło rolę miejsca edukacji szkolnej i pozaszkolnej oraz forum wymiany doświadczeń między branżą turystyczną a środowiskiem wspinaczkowym. W praktyce oznacza to m.in. organizację zajęć dla uczniów, warsztatów wspinaczkowych, a także wydarzeń kulturalnych promujących Katowice jako miasto ruchu i aktywności. Dzięki temu inicjatywa ma przyczynić się do rozwoju turystyki w regionie i budowania wizerunku Katowic również jako centrum edukacji przyrodniczej i sportowej.
Poznaj więcej wiadomości w serwisie aktualności lokalnych.
